سرگيجه وضعيتي حمله اي خوش خيم (Benign Paroxysmal Positional Vertigo (BPPV))

1)    سرگيجه وضعيتي حمله اي خوش خيم (BPPV) چيست ؟
سرگيجه وضعيتي حمله‌اي خوش‌خيم (BPPV)  يكي از رايجترين علل گيجي (Dizziness) وساده‌ترين نوع از نظر تشخيص و درمان مي‌باشد. مشخصه BPPV سرگيجه و نيستاگموس ژئوتروپيك است كه چند ثانيه پس ازحركات خاص سر مثل غلتيدن در رختخواب ،خم شدن و … بوقوع مي‌پيوندد. معمولاً سرگيجه بيش از چند دقيقه طول نمي‌كشد. شدت نيستاگموس و سرگيجه با تكرار حركات سركمتر مي‌شود. اين علائم اغلب در مواقعي كه بيمار خم‌ مي‌شود بروز می کند و اين مسئله فاكتوري است كه BPPV  را از كم‌ خوني‌ هاي اورتواستاتيك متمايز‌ می کند. BPPV مي‌تواند به صورت راجعه نيز باشد. 
2)    پاتوفيزيولوژي BPPV چيست ؟
بر سر پاتوفيزيولوژي BPPV  نظريات مختلف و بحث برانگيزي وجود دارد اما رايج ‌ترين و غالب‌ ترين نظريه اين است كه بيان مي كند كه اتوكونيا ( ذرات كلسيم ) از ماكولاي اوتريكول (جايي‌كه به حركات خطي پاسخ مي‌دهد) كنده‌ شده و به سمت مجراي نيمدايره‌اي‌ خلفي (جاييكه به حركات چرخشي پاسخ مي‌دهد) حركت‌ كرده و در آنجا مي‌ماند. اين پروسه مي‌تواند بوسيله ضربات ناگهاني و شلاقي، پرت شدن و يا افتادن و يا تمرينات ورزشي بسيار سنگين تسريع يابد. ميانگين سن شروع BPPV  اواخر دهه پنجاه است.
هنگاميكه ذرات اتوكونيا از جاي خود كنده و خارج مي‌شوند، ممكن است يا در ارگان حسي كاپولاي مجراي نيم دايره‌اي خلفي استقرار يابند (Cupulolithiasis) و يا ممكن است به صورت شناور به حركت خود ادامه داده و وارد آندولنف مجراي خلفي‌ شوند (Canalithiasis). در هر دو مورد وجود تغييرات پاسخ دايناميك مجراي نيم دايره‌اي‌ خلفي باعث سرگيجه مي‌گردد.
3)    BPPV چگونه تشخيص داده مي شود؟ 
BPPV بوسيله تاريخچه‌گيري قابل‌تشخيص است در واقع واضح‌ترين شكايت بيمار سرگيجه است و بيان مي كند كه در هنگام خم‌ شدن به سوي جلو ، يا بلند شدن از حالت طاق ‌باز (خوابيده به پشت) و يا هنگام غلتيدن در رختخواب سرگيجه به او دست مي‌دهد. تشخيص BPPV با پاسخ مثبت مانور Dix – Hallpike  كامل مي گردد. BPPV با هيچ الگوي ويژه اي از كاهش شنوايي در ارتباط نمي باشد. ENG با استفاده از تست كالريك معمولاً در محدوده طبيعي است. با وجود اين در 20 درصد ، BPPV  با پاتولوژيهاي گوشي مثل بيماري منيير همراه مي باشد .هنگاميكه تاريخچه كاملي درباره گيجي، سرگيجه، كاهش شنوايي، وزوز و پري‌گوش از بيمار نداريم بايد اديومتري و ENG انجام دهيم. 

4)    تست Dix –Hallpike  چيست ؟ 
تست Dix–Hallpike  مخصوص تشخيص BPPV است. درحاليكه مريض روي تخت به صورت قائم نشسته است، سرش را به سمت راست يا چپ تحت زاويه 45 درجه نگه مي دارد. سپس به سرعت مريض از حالت نشسته به حالت خوابيده آورده مي شود، بطوريكه سر بيمار با وجود شرايط فوق (زاويه 45 به راست يا چپ ) از لبه تخت آويزان و معلق گردد، قبل از انجام تست بايد به بيمار آگاهي داده ‌شود كه در طول تست چشم‌هايش را بازنگه‌ دارد تا آزمايشگر بتواند حركات چشم او را در انتهاي كار ببيند. اگر فرد مبتلا به BPPV باشد بعد از تأخير و گذشت 5 الي 10 ثانيه سرگيجه را تجربه مي‌كند و جهت نيستاگموس چرخشي در اين حالت معكوس مي‌گردد. اگر پاسخ مثبت بود، تست به همان صورت قبلي دوباره تكرار مي گردد. معمولاً با هر بار تكرار شدت سرگيجه و نيستاگموس چرخشي كاهش مي‌يابد كه به اين كاهش اصطلاحاً « Fatigue » مي‌گويند. سپس گوش مقابل در وضعيت مشابه قبلي مورد آزمايش قرار مي‌گيرد. هنگاميكه BPPV در حين مانور  Dix–Hallpike اتفاق مي‌افتد گوش متأثر  شده به سمت زمين مي‌باشد.
5)    درمان BPPV به چه طريقي است ؟ 
Canalith Repositioning Procedure (CRP) درمان انتخابي براي بيماران مبتلا به علائم كلاسيك BPPV  مي‌باشد. اين روش كه به مانور Epley  معروف است، بدين صورت است كه بيمار در يك وضعيت ثابت قرار داده مي‌شود تا ذرات اتوكونيا به آرامي حركت‌كرده و از مجراي نيمدايره ‌اي خلفي به سمت اوتريكول برگردند. مانوركامل CRP تقريباً 5 دقيقه طول مي‌كشد. بايد به بيمار تعليم‌ داده ‌شود كه به مدت 24 ساعت از بريس (Brace) گردني استفاده کند و نيز از انجام اعمالي مثل خم‌شدن به سمت پايين پرهيز کند و تا 24 ساعت بعد از مانور به صورت صاف دراز بكشد. يك هفته پس از CRP ، مانور Dix–Hallpike تكرار مي گردد و اغلب بيماران ديگر علائمي را بروز نمي‌دهند و از مانور Dix–Hallpike استنباط مي‌گردد كه سرگيجه و نيستاگموس ديگر وجود ندارد. اگر بيمار مجدداً سرگيجه و نيستاگموس را نشان‌ داد، بايد CRP با يك ارتعاشگر متصل به جمجمه براي بهتر حركت دادن اتوكونيا مجدداً انجام شود. لازم به ذكر است كه بيماري كه براي باردوم CRP  انجام داده است بايد مدت زمان بيشتري بريس گردني استفاده نموده و به مدت بيشتري به صورت صاف دراز بكشد (بيش از 24 ساعت). 
در CRP گذشته از مدت زمان استراحت پر زحمت پس از آن، بيمار كمتر اذيت مي‌شود و استرس كمتري به او تحميل مي‌شود. در بيماراني كه بوسيله CRP بهبود نمي‌يابند توصيه مي شود كه موارد تشخيصي اختلالات وستيبولي روي آنها انجام گيرد زيرا ممكن است كه كاپولوليتيازيس و كاناليتيازيس از بين رفته باشد ولي فرد به يك مشكل وستيبولار ديگر مبتلا باشد. بايد توجه ‌داشت كه CRP مؤثرترين و قابل تحمل ترين تدبير درماني براي BPPV  است.
6)    نتايج تكنيك CRP چگونه است ؟
بيش از 80 درصد بيماران پس از اينكه براي اولين بار CRP روي آنها انجام مي‌گيرد، ديگر به سرگيجه و نيستاگموس مبتلا نمي‌شوند. در بيماراني كه به CRP اول پاسخ نداده و تحت CRP دوم و سوم قرار مي گيرند با موفقيتي بيش از 90 درصد روبرو مي‌باشيم. بيماراني كه به CRP سوم هم پاسخ نمي دهند بايد تحت ارزيابي هاي بيشتري با  ENG و تست صندلي چرخان قرار گيرند.
 

در پایان

آموزش گوش دادن یا توان‌بخشی شنوایی می‌تواند به برخی از افراد مبتلا به ناشنوایی یا کم شنوایی کمک کند تا توانایی دریافت و پردازش صدا و درک صحبت کردن را به صورت روان‌تری دریافت کنند.

دکتر سمعک با داشتن بهترین مشاورین و متخصصان گوش، حلق و بینی و شنوایی سنجی، بهترین خدمات را به تمامی عزیزانی که حس خوب شنیدن را می‌خواهند ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی دکترسمعک هستید؛ با ما تماس بگیرید.