كاهش شنوايي ناشي از دارو

نویسنده : روشنک کشی زاده

۱۴۰۱/۴/۳۱

بيشتر داروهايي كه بطورمعمول مورد استفاده قرارمي گيرند مي توانند كم شنوايي ايجاد کنند.آنتي بيوتيك‌هاي خانواده آمينوگلوكوزيدها مي توانند باعث كاهش شنوايي دائم شوند. استرپتومايسين [1] اولين آنتي بيوتيك از اين خانواده دارويي بودكه به ايجاد كم شنوايي آن پي برده شد اما امروزه مشخص شده كه استفاده از بقیه آنتي بيوتيك‌هاي اين خانواده مثل جنتامايسين[2]، كانامايسين[3] ، آمي‌كاسين[4] و توبرامايسين[5] نيز خاصيت اُتوتوكسيكی (آسیب به گوش) دارند كه البته ميزان و درجه مضر بودن آنها متفاوت است. اريترومايسين[6] و آنتي بيوتيكهاي پلي پپتيدي [7] مانند وَنكومايسين [8] نيز كاهش شنوايي ايجاد مي كنند اما اگر مصرف اين داروها در فرد محدود شود شنوايي قابل برگشت است. معمولا داروهايي كه در درمان سرطان و به عنوان شيمي درماني استفاده مي شوند مانند سيس پلاتين[9] و كاربوپلاتين[10] نيز اتوتوكسيك هستند.

آسپرين[11] در دوز بالا (2 to 5 g/day) وزوز و كاهش شنوايي موقت ايجاد می کند و هنگامي كه مصرف دارو در فرد محدود مي‌شود و يا اينكه دوز آن كاهش داده مي‌شود شنوايي بطور طبيعي به حالت اول برمي‌گردد. داروهاي ديوريتيك[12] خاصی مثل فروزمايود[13] و اسيد اتاكريك[14] نيز كاهش شنوايي موقت و وزوز ايجاد مي كنند و بندرت باعث کاهش شنواي دائم مي‌شوند.

علل كاهش شنوايي ناشي از آنتي بيوتيكهاي اُتوتوكسيك

آنتي بيوتيك‌هاي اُتوتوكسيك با ايجاد تغييراتي در پروسه‌هاي مهم بيوشيميايي باعث ايجاد كاهش شنوايي مي‌شوند كه اين تغييرات بيوشيميايي منجر به فرسودگي متابوليكي سلولهاي مويي شده و سرانجام باعث مرگ آنها می شود. تصور مرسوم اين است كه تركيبات آزاد اكسيژن[15] در ايجاد آسيب به حلزون بوسيله مواد اُتوتوكسيك دخالت دارند. تلاشهايي در جهت جلوگيري از اثرات اُتوتوكسيك داروها بوسيله مصرف مواد تكامل يافته در جهت محافظت از اثر راديواكتيوي آنها صورت پذيرفته است اما اين داروها فقط اثر اُتوتوكسيك آنتي بيوتيكها را كاهش مي‌دهند و تاكنون هم استعمال عملي و تجربي اين روش انجام نشده است. اثر توكسيك همه اين داروها به ميزان دوز مصرف آنها و فاكتور هاي ديگري بستگي دارد كه اكثر اين فاكتورها ناشناخته اند اما تفاوت‌هاي فردي در خطر ابتلا به كم شنوايي ناشي از مصرف اين داروها قابل توجه است. مداركي مبتنی بر استعداد بالاي ابتلا به كم شنوايي ناشي از دارو در افراد مسن تر وجود دارد و برخي بيماريهاي خاص وجود دارندكه افراد مبتلا به آنها داراي استعداد بالايي جهت ابتلا به كم شنواي ناشي از دارو مي باشند. آنتي بيوتيك‌هاي آمينوگليكوزيد مانند جنتامايسين و كانامايسين باعث ايجاد كاهش شنوايي و اختلال وستيبولي[16] مي‌شوند كه بروز توام ايندو به روش مصرف آنها بستگی دارد. آنتي بيوتيك‌هايي كه اثر اُتوتوكسيكی دارند اغلب با دوز كامل جهت درمان عفونت‌هايي كه زندگي فرد را به خطر مي اندازد تجويز مي‌شوند، عفونتهايي كه باعث ضعف شديد در فرد شده و اغلب عملكرد كليه ها را دچار اختلال مي كنند. عملكرد مختل شده كليه ها بر روي ميزان جذب مواد تاثير گذاشته و در نتيجه ميزان اين مواد در سطوح پلاسما افزايش مي يابد. اين مواد در درمان انواع مختلف بيماري‌ها مورد استفاده مي باشند. لذا خطر اُتوتوكسيكی آنها افزايش مي‌يابد. بيشتر اين داروها از طريق كليه ها دفع مي‌شوند ولي اگر عملكرد كليه ها دچار اختلال شده باشد اين دفع آهسته تر از حالت طبيعي انجام مي‌شود. اكثر مواقع هم تجويز اين داروها در دوزهاي كامل انجام مي‌گيرد لذا به دلايل فوق (تجويز دوز كامل و دفع آهسته تر آن از كليه ها) سطح خوني اين داروها از حالت مورد انتظار بيشتر مي‌گردد. اين اتفاق بدين معني است كه خطر بروز كم شنوايي در افراد مبتلا به اختلال عملكرد كليه ها بيشتر است.

نظر به اينكه اكثر داروهاي اُتوتوكسيك اثر سمي روي كليه ها [17] دارند منجر به ايجاد يك چرخه معيوب ناشي از عملكرد مختل شده كليه مي‌گردد كه توسط سطوح خوني بالاتر داروهاي اُتوتوكسيك شديدتر و بدتر مي‌شود. مانيتورينگ سطوح پلاسماي آنتي بيوتيكهاي اُتوتوكسيك مي‌تواند خطر ابتلا به كم شنوايي را كاهش دهد.

اثر داروهاي اُتوتوكسيك

اكثر داروهاي اُتوتوكسيك بوسيله آسیب به سلولهاي خارجي كاهش شنوايي ايجاد مي كنند و در نتيحه عمل تقويت كنندگي حلزون دچار اختلال مي‌شود، عملي كه در حالت طبيعي حساسيت گوش و انتخاب فركانسي آن را دراصوات با شدت پايين افزايش مي‌دهد. معمولا سلولهاي مويي داخلي تحت تاثير قرار نمي گيرند لذا كاهش شنوايي ناشي از داروهاي اُتوتوكسيك ندرتا بيش از 50 تا 60 دسي بل مي‌گردد و معمولا هم از فركانسهاي بالا شروع شده و به تدريج كه پيشرفت مي‌كند به سمت فركانسهاي پايين تر گسترده مي‌شود.

برخي داروهاي اُتوتوكسيك سيستم عصبي را نيز تحت تاثير قرار مي‌دهند. اين احتمال وجود دارد كه داروها خودشان مستقيما بر سيستم عصبي مركزي تاثير گذارند و يا اينكه شايد جزء عصبي كاهش شنوايي ناشي از مصرف داروهاي سمي نسبت به آسيبهاي حلزوني باشند. اكثر داروهاي اُتوتوكسيك وزوز هم ايجاد مي كنند و در برخي بيماران بعلاوه كاهش شنوايي باعث ايجاد بیش شنوایی (هايپرآكيوزيس) هم مي‌شوند.

[1] - Streptomycin (dihydrostreptomycin)

[2] - Gentamycin

[3] - Kanamycin

[4] - Amikacin

[5] - Tobramycin

[6] - Erythromycin

[7] - Polypeptide Antibiotics

[8] -Vancomycin

[9] - Cisplatin

[10] - Carboplatin

[11] - Aspirin (Acetylsalicylic Acid)

[12] - Diuretic Drugs

[13] - Furosemide

[14] - Ethacrynic Acid

[15] - Oxygen Free Radicals

[16] - Vestibular Disturbance

[17] - Nephrotoxic

در پایان

آموزش گوش دادن یا توان‌بخشی شنوایی می‌تواند به برخی از افراد مبتلا به ناشنوایی یا کم شنوایی کمک کند تا توانایی دریافت و پردازش صدا و درک صحبت کردن را به صورت روان‌تری دریافت کنند.

دکتر سمعک با داشتن بهترین مشاورین و متخصصان گوش، حلق و بینی و شنوایی سنجی، بهترین خدمات را به تمامی عزیزانی که حس خوب شنیدن را می‌خواهند ارائه می‌دهد. اگر شما علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی دکترسمعک هستید؛ با ما تماس بگیرید.

مقاله ای که با عنوان « كاهش شنوايي ناشي از دارو » مطالعه کردید، به طور اختصاصی برای وب سایت دکترسمعک گردآوری شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می‌باشد.

کم شنوایی